Edebiyat Âlemi

Okuyucu Hakları

Ayrıntılar

Üst Kategori: Kütüphanecilik Kulübü

Çarşamba, 26 Mart 2008 19:23 tarihinde yayınlandı.

Gösterim: 8288

KİTAP OKURUNUN HAKLARI

Okumama hakkı. Okuma alışkanlığı olan insanlar takdire lâyıktır. Ancak, okumayan, okumayı sevmeyen insanlar da en az onlar kadar saygıdeğerdir. İnsandır. Onları aşağılamaya kimsenin hakkı yoktur.

Sayfa atlama hakkı. Okur bir eseri aslından okumalı ve istediği zaman sayfa atlayabilmeli. Kalın kitapların özetini okumaktansa aslını sayfa atlayarak okumak tercih edilmeli. İstedikleri sayfaları atlayarak neye erişebileceklerine kendileri karar vermezlerse, onları büyük bir tehlike bekliyor demektir: Onların yerine başkaları yapacaktır bu işi.

Bir kitabı bitirmeme hakkı. Okur eline aldığı kitabı tamamlamak içinden gelmiyorsa yarıda bırakabilmeli. Anlamamış ya da üslûbunu sevmemiş olabilir.

Tekrar okuma hakkı. Okur isterse okuduğu bir eseri istediği sayıda okuyabilmeli.

Canının istediğini okuma hakkı. Okur okumaktan hoşlandığı bir kitabı okuyabilmeli. Kalitesi, yazarı, eleştiriler onu ilgilendirmez, zamanla o kendisi için en iyiyi bulur.

“Bovarizm” [kitapla bütünleşme] hakkı. Okunulan eserdeki dünyaya girme ve kahramanlarla özdeşleşme okuyucunun ilk halidir ve doğaldır.

Canının istediği yerde okuma hakkı. Okur kitabını okuyabildiği, okumaktan zevk aldığı her yerde okuma hakkına sahiptir (Okulda, odasında, plajda, metroda, vapurda, pastanede vb.).

Çöplenme hakkı. Okur, istediği kitabın herhangi bir yerinden istediği kadar okuyabilir.

Yüksek sesle okuma hakkı. Sessiz okuma yaygın olarak tercih edilir. Ancak, okur istiyorsa yüksek sesle okuma zevkinden mahrum edilmemelidir.

Susma hakkı. Kimse bize niçin okuduğumuzu ve ne anladığımızı sorma hakkına sahip değildir. Sorarsa, okur cevap vermeyebilir. (Not: Okurun bu hakkı özellikle Türkçe ve edebiyat öğretmenleri tarafından bol bol çiğnenir. Okur bu hakkını onlara karşı kolay kolay kullanamaz)

Ödünç alma. Kitap fiyatlarının pahalılığından söz etmeyenimiz yoktur. Ödünç alma ve verme hakkımızı kullanırsak böyle bir şikâyet ortadan kalkar.

Satın alma hakkı. İnsanoğlu parasını bazen temel ihtiyaçlarına ayırır, bazen de zevk için harcar. Kitaba verilen para sizce hangisine girer? Bu soruya vereceğiniz cevap kitap satın alma hakkını az veya çok kullanmanızla da ilgilidir.

Tavsiye etme hakkı. Güzel bir film seyreden kişi onu hemen arkadaşlarına tavsiye eder ki onlar da bu güzelliği paylaşabilsin. Arkadaşların yapması gereken işlerden biri de okuduğu iyi bir kitaptan çevresindekileri haberdar etmektir.

Hediye etme hakkı. Hediyeler vardır ki yıllar sonra bile bakılarak size sevdiklerinizi hatırlatır. Verdiğiniz hediyelerin önemli bir kısmı zamanla eskir. En kalıcı olanlarının başında kitap gelir. Unutulmama amacıyla hediye ettiğimiz bu kitaplar bunu en iyi şekilde sağlar.

Beğenip beğenmeme hakkı. En temel okuma haklarındandır. Öğretmeniniz bir kitabı okumayı tavsiye etse dahi bu hakkı kullanabilirsiniz. Nitekim birçok öğrenci ödevinin sonuna kitabı beğenmediği yazmıştır.

Okurken hayallere dalma hakkı. Sayfalarca okuduktan sonra kendi kendimize ne anladım diye sorduğunuz da bazen tatmin edici cevap bulamazsınız. Çünkü okurken hayallere dalmış, başka şeyler düşünmüş olabilirsiniz.

Söz etme hakkı. Herhangi bir toplulukta kimi maçlardan kimi şarkılardan kimi seyrettiği filmden söz eder. Bazıları da okuduğu kitaptan söz etme hakkını kullanır. Onlara minnettar olmak gerekir. Sanırım sayıları azalmıştır. Oysa ki onların fazla olması bizim de kendimizi geliştirmemiz için şarttır.

Okurken/dinlerken uyuma hakkı. Özellikle çocukların, yaşlıların ve yorgun insanların kullandığı hakların başında gelir. Hangimiz anne ve babamızın okuduğu masalı dinlerken tatlı bir uykuya dalmamıştır. Bütün gün çalışmışsınız, yatmadan önce de kitap okuma alışkanlığınız var. Kitap okurken uyumayı sizden daha fazla hak eden yok. İyi uykular.

Not alma hakkı. Uygulaması oldukça zahmetli bir hak. Ama bu alışkanlığı kazanan insanların birikimi inanılmaz boyutlarda olmaktadır.

Satma hakkı. Özellikle miras kalan kitaplar için bu hak sık kullanılır. Ama bazılarının yaptığı gibi hiç olmazsa bir eserin ciltlerini paylaşıp ayrı ayrı kişilere satmayın. Bir de size hediye edilmiş veya bir yazar tarafından imzalanmış olanlarını tabii.

İstediği zaman okuma hakkı. Günün belli bir saatini okumaya ayırmak en güzeli. Sabah, öğle, akşam ve gece vakti istediğiniz zaman okuyabilirsiniz.